EPOV. A u was biją długowłosych

Zakończyła się tegoroczna, dziesiąta już, edycja ponoć największego w Polsce konwentu fantastyki Pyrkon, w której miałem niebywałą przyjemność uczestniczyć, przede wszystkim w bloku gwiezdno-wojennym, przygotowanym m.in. przy udziale załogi SWFSW. Impreza odbywała się w budynkach szkół zlokalizowanych w nie cieszącej się najlepszą sławą poznańskiej dzielnicy Dębiec (HIC SUND DRACONES), co w oczywisty sposób wiązało się z narażaniem życia i zdrowia uczestników konwentu. I rzeczywiście, co najmniej jednego z nich pobito, bez większego powodu. Najszczersze wyrazy współczucia, Lekt. 

Tak po prostu napadnięto człowieka i spowodowano dość poważne obrażenia jego ciała. Dlaczego, czy przemoc w mediach i brutalne gry komputerowe to sprawiły?


W psychologii znany jest termin "syndromu młodego mężczyzny". To właśnie młode samce gatunku H. sapiens sapiens najchętniej uciekają się do aktów agresji, często z użyciem niebezpiecznych narzędzi, oddają się ryzykownym rozrywkom i poddając swoje możliwości próbie niejednokrotnie ocierają się o śmierć w postaci przydrożnego drzewa czy mijanego samochodu (tak, młodzi kierowcy to zagrożenie i nie można temu zaprzeczyć). To oni najchętniej wszczynają burdy w czasie rytuałów godowych na dyskotekach i w barach, to oni popełniają najwięcej przestępstw i to oni są najbardziej zagrożeni śmiercią.

No tak, ale dlaczego. Otóż mężczyźni ci właśnie wkraczają na rynek matrymonialny - ledwie stają u początku długiej drogi poszukiwania sensu życia do odniesienia sukcesu reprodukcyjnego, a już stawiać muszą czoła starszym mężczyznom, obeznanym w rządzących nim regułach i, co gorsza, posiadającym już najczęściej wyższy status społeczny (a.k.a.: czego pragną kobiety). Podejmowane ryzyko, udział w *sportach ekstremalnych i akty agresji służą zdobywaniu punktów respektu (bo ten, jak wiadomo, jest wszystkim) i poszukiwaniu uznania młodych kobiet. Nie od dziś wiadomo bowiem również, iż mężczyźni skłonni są do większego ryzyka w obecności kobiet atrakcyjnych.

Spójrzcie tylko na moje geny!

Doskonale widać to na przykładzie zachowań *kibiców. W tej sytuacji, podobnie jak u innych małp naczelnych, walka niekoniecznie prowadzić ma do fizycznego wyniszczenia przeciwnika a raczej do skutecznego pokazu siły i zaznaczenia własnej dominacji, na przykład poprzez przepędzanie przeciwników z własnego terytorium, zaznaczenie swojej obecności (kiedyś przez oddanie moczu, dziś przez rezultat postępu kulturowego - wlepki na przystankach i graffiti) na terytorium konkurencji. Wrzaski, pełne wściekłości okrzyki i wyzwiska poniżające przeciwnika są w tej sytuacji odpowiednikiem wrzasków wydawanych np. przez szympansy, czy koczkodany.
Wiele mówi się także, iż potrzeba określenia własnego statusu poprzez ryzykowne zachowania popycha młodych ludzi do wchodzenia w konflikt z prawem i, w połączeniu z silną potrzebą identyfikacji z grupą, tworzenia gangów młodzieżowych. Młodzi mężczyźni ryzykujący życiem są zatem szympansami atakującymi samca alfa w stadzie, by uzyskać dostęp do jego samic.

Ale dlaczego przemoc wobec zwykłych ludzi? Badania pokazują, iż agresja w miejscach publicznych jest bardzo często i silnie skorelowana z biedą, społecznym wykluczeniem, brakiem wykształcenia i w konsekwencji brakiem perspektyw. Ci młodzi mężczyźni nie mają potencjalnym partnerkom niczego do zaoferowania i nie są w stanie wykazać swojej wartości na żadnej innej płaszczyźnie. Ponieważ w tej sytuacji są oni na samym starcie de facto wykluczeni z rywalizacji na rynku matrymonialnym przy użyciu społecznie usankcjonowanych metod, uciekają się do jedynych znanych i dostępnych im środków, w dodatku podpowiadanych im przez ewolucyjnie wbudowane w ich mózgi mechanizmy (przypuszczalnie również wywoływanych przez wzorce kulturowe - przemoc w mediach), żeby uzyskać reputację.

A my stajemy się ich ofiarami.

Co więc robić, by nie mieć do czynienia z ewolucyjnie ukształtowanymi (co oznacza, iż dostatecznie długo takie postępowanie było skuteczne, a zatem wywierało odpowiednie wrażenie na kobietach) mechanizmów dobierania się w pary? To nic odkrywczego - mądrość ewolucyjna mówi nam, iż nie warto kusić losu i pewnych sytuacji najzwyczajniej w świecie unikać, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo, że prototypowe bodźce wyzwolą stosowne do sytuacji mechanizmy. Chodzi tu o okoliczności wskazujące na możliwość zaistnienia bezpośredniej konfrontacji, jednocześnie bycie dobrym celem (czyli np. ustępowanie konkurentowi na płaszczyźnie fizycznej przy jednoczesnym przewyższaniu pod innym względem - materialnym, statusowym, intelektualnym) i zbiorowiska młodych mężczyzn, którzy po prostu nie są w stanie nie demonstrować sobie wzajemnie swojego statusu przy nadarzających się okazjach. Kolejnym istotnym czynnikiem jest akt naruszania terytorium (ośki czy też dzielni) a także obecność w pobliżu samic tego samego gatunku.

grafika: Ashleyspider.webs